แผ่นดินไหวเกิดจากอะไร ?
ข้อมูลจากเว็บไซต์กรมทรัพยากรธรณี ได้ระบุว่า แผ่นดินไหวเป็นภัยพิบัติทางธรรมชาติ ที่เกิดจากการสั่นสะเทือนของพื้นดิน อันเนื่องมาจากการปลอดปล่อยพลังงาน เพื่อปรับสมดุลของเปลือกโลกให้คงที่ ซึ่งปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถทำนายเวลา สถานที่ และความรุนแรงของแผ่นดินไหวที่จะเกิดขึ้นได้ในอนาคต
สาเหตุการเกิดแผ่นดินไหวนั้น มี 2 สาเหตุใหญ่ได้แก่
1.เกิดจากการกระทำของมนุษย์ เช่นการทดลองระเบิดปรมาณู การกักเก็บน้ำในเขื่อน และแรงระเบิดจากการทำเหมืองแร่
2. เกิดขึ้นโดยธรรมชาติ อันเนื่องมาจากการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลก ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 2 ทฤษฎี ดังนี้
- ทฤษฎีว่าด้วยการขยายตัวของเปลือกโลก
โดยแผ่นดินไหวเกิดจากการที่เปลือกโลกเกิดการคดโค้ง โก่งตัวอย่างฉับพลัน และเมื่อวัตถุขาดออกจากกันจึงปลดปล่อยพลังงานออกมาในรูปคลื่นแผ่นดินไหว - ทฤษฎีว่าด้วยการคืนตัวของวัตถุ
โดยแผ่นดินไหวมาจากการเคลื่อนตัวของรอยเลื่อน และเมื่อรอยเลื่อนเคลื่อนตัวมาจุดหนึ่ง วัตถุจะขาดออกจากกันและเสียรูปอย่างมาก พร้อมทั้งปลดปล่อยพลังงานมหาศาลออกมาในรูปของคลื่นแผ่นดินไหว
เหตุการณ์แผ่นดินไหวที่ร้ายแรงที่สุดในโลก
เหตุการณ์แผ่นดินไหวที่ร้ายแรงที่สุดในโลก คือ แผ่นดินไหวที่ชิลีในปี1960 โดยมีระดับความรุนแรงมากถึง 9.5 แมกนิจูด ศูนย์กลางลึก 33 กิโลเมตร ห่างจากกรุงซานติอาโกออกไปทางตอนใต้ประมาณ 570 กิโลเมตร โดยเมือง วาลดิเวีย เป็นเมืองที่ได้รับความเสียหายมากที่สุด และจากแผ่นดินไหวครั้งนี้ ยังส่งผลให้เกิดคลื่นยักษ์สึนามิถล่มชายฝั่งทางตอนใต้ของชิลี เกาะฮาวาย ชายฝั่งประเทศญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ นิวซีแลนด์ ออสเตรเลีย และเกาะอะลูเชีย
แผ่นดินไหวแล้ว ทำไมจึงเกิด “สึนามิ”
คลื่นสึนามิมีจุดกำเนิดจากศูนย์เกิดแผ่นดินไหวบริเวณเขตมุดตัว (Subduction zone) ซึ่งอยู่บริเวณรอยต่อของแผ่นธรณีเคลื่อนที่เข้าหากัน (Convergent plate boundary) เมื่อแผ่นธรณีมหาสมุทรเคลื่อนปะทะกัน หรือชนเข้ากับแผ่นธรณีทวีป แผ่นมหาสมุทรซึ่งมีความหนาแน่นจะจมตัวลงสู่ชั้นฐานธรณีภาค ทำให้เกิดแผ่นดินไหวอย่างรุนแรงที่ระดับลึกเมื่อเปลือกโลกใต้มหาสมุทร ยุบตัวลงเป็นร่องลึกก้นสมุทร (Oceanic trench) น้ำทะเลที่อยู่ด้านบนก็จะไหลยุบตามลงไปด้วยเมื่อเกิดการยุบตัว น้ำทะเลในบริเวณข้างเคียงมีระดับสูงกว่า จะไหลเข้ามาแทนที่แล้วปะทะกัน ทำให้เกิดคลื่นสะท้อนกลับในทุกทิศทุกทาง นอกจากสาเหตุจากแผ่นดินไหวแล้ว คลื่นสึนามิอาจเกิดขึ้นจากภูเขาไฟระเบิด ภูเขาใต้ทะเลถล่ม หรืออุกกาบาตพุ่งชนมหาสมุทร แรงสั่นสะเทือนเช่นนี้ทำให้เกิดคลื่นขนาดยักษ์ที่มีฐานกว้าง 100 กิโลเมตร แต่สูงเพียง 1 เมตร เคลื่อนที่ด้วยความเร็วประมาณ 700 – 800 กิโลเมตรต่อชั่วโมง เมื่อคลื่นเดินทางเข้าใกล้ชายฝั่ง สภาพท้องทะเลที่ตื้นเขินทำให้คลื่นลดความเร็วและอัดตัวจนมีฐานกว้าง 2 – 3 กิโลเมตร แต่สูงถึง 10 – 30 เมตร ดังนั้น เมื่อคลื่นสึนามิกระทบเข้ากับชายฝั่งจึงทำให้เกิดภัยพิบัติมหาศาล ก่อนเกิดคลื่นสึนามิเพียงชั่วครู่ น้ำทะเลจะลดลงอย่างรวดเร็ว หลังจากนั้นไม่นาน คลื่นยักษ์ก็จะถาโถมสู่ชายฝั่ง